laatste woorden Etty

Maar ja, dit kan ik toch zomaar niet zeggen tegen die jonge vrouwtjes met hun zuigelingen, die in een kale goederentrein waarschijnlijk regelrecht de hel in zullen gaan rijden. En men zou weer aankomen met het: 'Jij hebt makkelijk praten, jij hebt geen kinderen', maar dat heeft er waarachtig niets mee te maken. Er staat een woord geschreven waaruit ik steeds weer nieuwe krachten put. Is het niet ongeveer zo: 'Wanneer ge Mij liefhebt, moet ge Uw ouders verlaten'?
Gisterenavond, toen ik er weer zwaar mee te kampen had om niet onder te gaan in een medelijden met m'n ouders, dat me volkomen lam zou leggen als ik eraan toegaf, zag ik ook dit in deze woorden: men mag niet zozeer opgaan in verdriet en zorg voor de eigen familie dat men daarom voor de naaste geen aandacht en liefde meer over heeft. Ik groei steeds meer naar het besef toe dat de liefde tot iedere toevallige naaste, tot ieder evenbeeld Gods uit zou moeten stijgen boven de liefde tot de bloedverwanten. Begrijpen jullie me hier alsjeblieft niet verkeerd. Men zegt wel dat dit tegennatuurlijk is - ik merk dat dit nog veel te moeilijk voor me is om over te schrijven, terwijl het toch zo eenvoudig is om het te beleven.

Etty Hillesum

7-9-43 afscheid van Etty


Het zal me niet gemakkelijk vallen jullie dit alles te vertellen. Het is allemaal zo plotseling, zo onverwachts gekomen. Vreemd, nu nog onverwacht, nu nog plotseling, terwijl we toch allemaal sinds tijden bereid en gereed zijn. Zo was het tenslotte ook, zij was gereed en bereid. En helaas, ze is dan ook gegaan.

Voor Etty was het een zeer onvoorzien feit, daar zij niet met haar ouders wilde reizen en liever vrij van druk van familiebanden zich aan deze nieuwe ervaringen wilde overgeven. Voor haar was het als het ware een klap op 't hoofd, die haar dan ook letterlijk neervelde. Binnen het uur had zij zich echter hersteld en zij stelde zich op de nieuwe situatie met bewonderenswaardige snelheid in.
En zo gingen eerst de ouders en Mischa treinwaarts. En tenslotte kruide ik een welgevulde rugzak, een reismandje met eraan bungelende eetnap en drinkbeker naar de trein. En daar betrad zij de transportboulevard. Vrolijk pratend, lachend, een aardig woord voor ieder die op haar weg kwam, vol tintelende humor, misschien wel een tikje weemoedige humor, maar echt onze Etty., zoals jullie haar allemaal kennen.
Een van onze leiders kwam nog even afscheid nemen en verklaren dat hij alle argumenten had aangevoerd, echter tevergeefs. Etty dankte hem. En of ik jullie dan maar wilde vertellen hoe alles was gegaan.
In wagon no. 1 zie ik moeder, vader H. en Mischa instappen. Etty komt in wagon no. 12 terecht, nadat ze een goede kennis in wagon no. 14 had opgezocht die er op 't laatst nog werd uitgehaald. Daar gaat de trein weg, een schrille fluit en de 1000 'transportfahigen'zetten zich in beweging. Nog een flits van Mischa die uit een spleet van goederenwagon 1 zwaait en dan bij no. 12 een vrolijk daaaaag van Etty en weg zijn ze.
Weg is ze. Daar staan wij beroofd, maar niet met lege handen.

Jopie Vleeschouwer