15-9-42 loslaten

Praten met jou, mijn God. Is dat wel goed? Met voorbijgaan van de mensen heb ik alleen nog maar behoefte met jou te spreken. Ik heb de mensen zo verschrikkelijk lief, omdat ik in ieder mens een stuk van jou liefheb, mijn God. En ik zoek jou overal in de mensen en ik vind vaak een stuk van jou. En ik probeer jou op te graven in de harten van anderen, mijn God. Maar nu heb ik veel geduld en bezinning, het zal heel moeilijk zijn. En ik moet het alles nu alleen doen. Het beste en edelste stuk van mijn vriend, de man die jou in mij heeft wakker gemaakt, is nu al bij jou. Er is nog achtergebleven een kindse, uitgeteerde grijsaard in die twee kleine kamers, waar ik de grootste en diepste vreugden van mijn leven heb beleefd. Ik heb voor zijn bed gestaan en stond toen voor jouw laatste raadsels, mijn god. Geef me nog een heel leven om het alles te begrijpen. Terwijl ik hier zit te schrijven voel ik het: het is goed dat ik hier moet blijven. Ik heb de laatste maanden zó geleefd, lijkt het me plotseling achteraf: de voorraad van een heel leven heb ik een paar maanden verbruikt.

Etty Hillesum

toelichting uitgever

Tussen 29 juli en 5 september heeft Etty vermoedelijk geen dagboek bijgehouden.
Een dramatische versnelling in haar levensloop vond plaats. In deze periode vroeg zij vrijwillig haar oproep voor Westerbork aan en reisde zij naar het kamp af. Maar in haar leven zeker zo ingrijpend was de plotselinge ziekte, en dood van S. Begin september 1942 heeft Etty toestemming gekregen voor een aantal dagen naar Amsterdam terug te gaan. Ziek komt zij aan. In dit laatste bewaard - gebleven schrift van Etty beschrijft zij de dood van Spier, haar heimwee naar Westerbork en flarden herinneringen aan mensen en toestanden die zij daar heeft achtergelaten.