brief eind december 1942
Het is waar, er gebeuren dingen, die we vroeger met onze rede niet voor mogelijk gehouden hebben. Maar misschien hebben we nog andere organen dan de rede in ons, die we vroeger ook niet gekend hebben en die in staat zouden zijn dit verbijsterende te bevatten. Ik geloof dat er voor ieder gebeuren in de mens een orgaan is, waardoor hij dat gebeuren ook kan verwerken.
Wanneer wij uit de kampementen, waar ter wereld dan ook, alleen onze lichamen zullen redden en niets meer dan dat, dan zal dat te weinig zijn. Het gaat er toch immers niet om, dat men ten koste van alles dit leven behoudt, maar hoe men het behoudt. Ik denk soms, dat iedere nieuwe situatie, ten goede of ten kwade, het in zich draagt de mens met nieuwe inzichthen te kunnen verrijken. En wanneer wij de harde feiten, waarvoor wij onherroepelijk gesteld staan, aan hun lot overlaten, wanneer we ze geen onderdak verlenen in onze hoofden en in onze harten, om ze daar te laten bezinken en te veranderen in feiten, waaraan wij zouden kunnen groeien en waarop wij een zin zouden weten te winnen, dan zijn wij geen levensvatbare generatie.
Het is alles waarachtig niet zo eenvoudig en voor ons Joden misschien het minst eenvoudig, maar toch, wanneer wij een na-oorlogse, berooide wereld niet meer te bieden hebben dan onze ten koste van alles geredde lichamen en niet een nieuwe zin, die komt uit de diepste putten van onze nood en onze vertwijfeling, dan zal dat te weinig zijn. Uit de kampen zelf zullen nieuwe gedachten naar buiten moeten uitstralen, nieuwe inzichten zullen helderheid om zich heen moeten verbreiden over onze prikkeldraadheiningen heen en zij zullen zich dan moeten verbinden met die nieuwe inzichten, die men zich daarbuiten even bloedig en onder langzamerhand bij even moeilijke omstandigheden veroveren moet. En op een gemeenschappelijke basis van eerlijk zoeken naar verhelderende antwoorden op al dat raadselachtig gebeuren, zou dan misschien het ontspoorde leven een voorzichtige stap kunnen doen.
En daarom leek het me zo een groot gevaar, wanneer men steeds weer om zich heen hoorde: 'We willen niet denken, we willen niet voelen, het is maar het beste om af te stompen tegen al die ellende.' Alsof niet het lijden - in wat voor vorm het ook tot ons komt - eveneens tot het menselijk bestaan behoort?
Etty Hillesum
Wanneer wij uit de kampementen, waar ter wereld dan ook, alleen onze lichamen zullen redden en niets meer dan dat, dan zal dat te weinig zijn. Het gaat er toch immers niet om, dat men ten koste van alles dit leven behoudt, maar hoe men het behoudt. Ik denk soms, dat iedere nieuwe situatie, ten goede of ten kwade, het in zich draagt de mens met nieuwe inzichthen te kunnen verrijken. En wanneer wij de harde feiten, waarvoor wij onherroepelijk gesteld staan, aan hun lot overlaten, wanneer we ze geen onderdak verlenen in onze hoofden en in onze harten, om ze daar te laten bezinken en te veranderen in feiten, waaraan wij zouden kunnen groeien en waarop wij een zin zouden weten te winnen, dan zijn wij geen levensvatbare generatie.
Het is alles waarachtig niet zo eenvoudig en voor ons Joden misschien het minst eenvoudig, maar toch, wanneer wij een na-oorlogse, berooide wereld niet meer te bieden hebben dan onze ten koste van alles geredde lichamen en niet een nieuwe zin, die komt uit de diepste putten van onze nood en onze vertwijfeling, dan zal dat te weinig zijn. Uit de kampen zelf zullen nieuwe gedachten naar buiten moeten uitstralen, nieuwe inzichten zullen helderheid om zich heen moeten verbreiden over onze prikkeldraadheiningen heen en zij zullen zich dan moeten verbinden met die nieuwe inzichten, die men zich daarbuiten even bloedig en onder langzamerhand bij even moeilijke omstandigheden veroveren moet. En op een gemeenschappelijke basis van eerlijk zoeken naar verhelderende antwoorden op al dat raadselachtig gebeuren, zou dan misschien het ontspoorde leven een voorzichtige stap kunnen doen.
En daarom leek het me zo een groot gevaar, wanneer men steeds weer om zich heen hoorde: 'We willen niet denken, we willen niet voelen, het is maar het beste om af te stompen tegen al die ellende.' Alsof niet het lijden - in wat voor vorm het ook tot ons komt - eveneens tot het menselijk bestaan behoort?
Etty Hillesum
Reacties