rust vinden 2

Er is een tryptichon van Jeroen Bosch in het Escuriaal te Madrid, in het derde deel, het purgatorium, een voorstelling van de duivel die een ziel opvreet met huid en haar. De duivel, die vreetzak, is tegelijk op een geheim gemak gezeten, dat bestaat uit een kwasi statig getimmerte uit drie zuilen die een tegenhanger vormen der goddelijke drie-eenheid. Het verwonderlijke en verrassende is op deze voorstelling dat er een onverteerbaar en onaantastbaar deel van de ziel is dat de duivel niet vermag te verteren en dat als een lichtend wezen zijn lichaam langs de gebruikelijke weg weer verlaat. Hoewel dus zeer onaanzienlijk in voorstelling bevat zij een niet te overtreffen realistische aanwijzing, dat al gaat de gang van de mens ook recht door alle boosheid en vernietigende en bedreigende krachten heen, er een deel van zijn ziel is dat daardoor geen schade lijdt en dat juist door de hellegang een grote katharsis ondergaat. Het onvernietigbare blijft altijd over.

Door de grote nuchterheid der voorstelling is het niettemin een indrukwekkende geschiedenis. In welke vorm de mens in zijn leven het kwaad ook ontmoet, welk een leed dit ook over hem brengt en hoe zijn verdere ervaringen ook zijn, er is een onvergankelijk deel dat zich niet laat verbrijzelen en verteren. Natuurlijk geldt dit als de grootste beproeving en het geschiedt aan de mens die het leven ondanks alles en door alles innig liefheeft. Er is een liefde die sterker is dan dood en duivel en deze behoudt haar straling ook in de diepste duisternis. Het is dan ook wel te begrijpen dat dit een grote genade geheten wordt indien de mens zo zeer van goeden wille is dat hij dit juist door die grote liefde vermag te doorstaan.

Barend van der Meer

De uitgesproken woorden:

http://www.megaupload.com/?d=CY8PBRGB